AUTENTYCZNOŚĆ NAGRANIA

Badania autentyczności nagrań jako materiałów dowodowych ma na celu stwierdzenie, czy dowodowe zapisy cyfrowe nie zostały poddane jakimkolwiek zabiegom technicznym bądź elektroakustycznym, w wyniku których dowodowe nagrania nie przedstawiałyby w sposób obiektywny wszystkich zdarzeń akustycznych zaistniałych w rzeczywistości w momencie ich utrwalenia przez urządzenie rejestrujące. W szczególności badania mają na celu przeprowadzenie analizy, czy w dowodowych nagraniach występują jakiekolwiek przerwy w ciągłości zapisów, a jeżeli tak, to jaki jest ich rodzaj i charakter, czy z przedmiotowych nagrań nie zostały wyeliminowane fragmenty zapisu bądź też dograne inne nagrania oraz czy nie zmieniono chronologii zarejestrowanych wypowiedzi. Badania autentyczności składają się z czterech zasadniczych etapów: - analizy zmian ciśnienia akustycznego; - analizy audytywnej ciągłości zapisu sygnału mowy oraz tła akustycznego dowodowych nagrań; - analizy ciągłości parametrów techniczno-elektroakustycznych; - analizy spektralnej, badań porównawczych.

STENOGRAMY

 Badania autentyczności nagrań jako materiałów dowodowych ma na celu stwierdzenie, czy zapisy cyfrowe nie zostały poddane jakimkolwiek zabiegom technicznym bądź elektroakustycznym, w wyniku których dowodowe nagrania nie przedstawiałyby w sposób obiektywny wszystkich zdarzeń akustycznych zaistniałych w rzeczywistości w momencie ich utrwalenia przez urządzenie rejestrujące. W szczególności badania mają na celu przeprowadzenie analizy, czy w dowodowych nagraniach występują jakiekolwiek przerwy w ciągłości zapisów, a jeżeli tak, to jaki jest ich rodzaj i charakter, czy z przedmiotowych nagrań nie zostały wyeliminowane fragmenty zapisu bądź też dograne inne nagrania oraz czy nie zmieniono chronologii zarejestrowanych wypowiedzi.

POPRAWA JAKOŚCI NAGRAŃ

Prawie zawsze w procesie badawczym wymagana jest poprawa jakości materiału dowodowego. Przy pomocy specjalistycznego oprogramowania dokonuje sie korekcji częstotliwości, poprawę poziomu akustycznego sygnału oraz eliminuje składowe częstotliwości odpowiadające za zakłócenia jak szumy, stuki, przydźwięki itp. Cały proces ma na celu zwiększenie słyszalności wypowiadanych treści oraz tła akustycznego.

SŁOWA KLUCZOWE

Badania fonoskopijne fonoskopia ekspertyzy ekspertyzy fonoskopijne badania stwierdzenie autentyczności nagrania stenogramy spisywanie treści identyfikacja osób autentyczność nagrań eksperymenty akustyczne digitalizacja kopiowanie rekonstrukcja poprawianie jakości biegly sadowy fonoskopia fonoskopia biegly sadowy biegly biegly krakow rzeczoznawca fonoskopia fonoskopia ekspertyzy fonoskopia kryminalistyka fonoskopia opinie fonoskopia badania fonoskopia biegły fonoskopia cennik fonoskopia cena fonoskopia film fonoskopia historia fonoskopia kurs fonoskopia książki fonoskopia literatura fonoskopia pdf fonoskopia prezentacja fonoskopia szkolenia fonoskopia usługi fonoskopia w polsce fonoskopia Bialystok fonoskopia Bydgoszcz fonoskopia Gdansk fonoskopia Gorzow Wielkopolski fonoskopia Katowice fonoskopia Kielce fonoskopia Kraków fonoskopia Lublin fonoskopia Lodz fonoskopia Olsztyn fonoskopia Opole fonoskopia Poznan fonoskopia Rzeszow fonoskopia Szczecin fonoskopia Torun fonoskopia Warszawa fonoskopia Wroclaw fonoskopia Zielona Gora...

1. FONOSKOPIA - DŹWIĘK  KOMPENDIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ W ZASOBACH INTERNETU

Na przełom ie lat 50 . i 60 . XX wieku taśma magnetofonowa nie była jeszcze powszechnie uźywanym nośnikiem dźwięku . Magnetofonów było niewiele , wykorzystywano jedynie cięźkie i du że szpulowe urządzenia analogowe (ryc . 1). Z uwagi na niepoddające się miniaturyzacji gabaryty, magnetofony te nie nadawały s ię do zastosowania jako odtwarzacze przenośne. Zaczęto je jednak wykorzystywać do rejestracji zjawisk akustycznych (rozmów) , które mogły mieć znaczenie w procesie karnym . Pon iewaź nagrania dźwięku stanowiły nową rzeczywi stość , w ich sprawie głos zabrali sędziowie Sądu Najwyźszego . W sprawie sygn. akt I K 196/60 z 23 XII 1960 roku SN orzekł: ,,(...) taśma magnetofonowa z zarejestrowanym na niej przebiegiem całości lub poszczególnych fragmentów postępowan ia przygotowawczego czy też rozprawy ma charakter dokumentu (...) znaczenie prawne dowodu z taśmy magnetofonowej nie zostało przez ustawodawcę dotychczas wyraźnie określone, niemniej jednak nie istnieją źadne przeszkody do traktowania tej zdobyczy w sensie dowodu z dokument ów'". Terminu fonoskopia po raz pierwszy w literaturze kryminalistycznej uźył A. Szwarc, łącząc greckie phone i skopeo (dźwięk i patrzę) oraz tworząc teoretyczne podstawy tego działu techniki krymtnatlstycznejś. Po latach okazało się , źe okreś len ie to zostało powszechnie przyjęte w Polsce-', mimo ż e w innych krajach stosowany jest termin "akustyka sądowa" (ang . Forensic Acoustics, niem. Forensische Akustik)

2. FONOSKOPIA - DŹWIĘK  KOMPENDIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ W ZASOBACH INTERNETU

Wykładnią dla sądów definiujących zakres badań fonoskopijnych stało się orzeczenie Sądu Najwyźszego , który w sprawie sygn . akt III K 49/61 z 10 1111961 orzekł: ,,(...) dowód z taśmy magnetofonowej stanowiącej dowód rzeczowy wymaga przeprowadzenia z kolei dowodu na okoliczność identyczności zarówno utrwalo nych głosów jak i samej taśmy, a także braku w niej zmlan">. Zakładano , że nowa dziedzina kryminalistyki powinna zajmować się nagraniami w szerokim zakresie: analizą mowy, treści rozmów oraz parametrów technicz- nych zapisu magnetofonowego. Ze względu na zakres badań miała też reprezentować podejście interdyscyplinarne , dlatego powinna być uprawiana przez zespoły eksperckie, a nie - jak to jest praktykowane w wielu innych badaniach kryminalistycznych, np. w ekspertyzach pismoznawczych - przez indywidualnych biegłych. Pierwsza w Polsce komórka badań fonoskopijnych została utworzona na początku lat 60. XX wieku w Zakład zie Kryminalistyki Komendy Głównej MO. Na jej czele stanął póżniejszy wieloletni naczelnik Wydzia łu Fonoskopii - Stanisław Błasikiewicz (ryc . 2). W trakcie wieloletniej pracy inspirował on szereg programów badawczych, których efektem były liczne, pionierskie publikacje.

...

3. FONOSKOPIA - DŹWIĘK  KOMPENDIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ W ZASOBACH INTERNETU

.Przedmiot badań fonoskopijnych w naszym kraju od lat pozostał ten sam - nagranie dżwiękowe, natomiast stopniowej modyfikacji ulegały metody badań. Jest to skutek ogromnego postępu technicznego, jaki dokonał się przez ostatnie lata . Przejawia się on m.in . w miniaturyzacji urządzeń rejestrujących, wprowadzeniu zapisu cyfrowego, rozpowszechnieniu telefonii komórkowej , poszerzeniu możliwości powszechnie dziś dostępnych komputerowych edytorów dżwięku. Wymaga to dostosowania metodyki do zm ienności pola badań . Materiałem dowodowym stały się zarówno nagrania rozmów bezpośrednich, jak i przeprowadzonych za pośrednictwem transmisji telefonicznej. Liczba wypowiedzi, odległość mówców od mikrofonu, warunki techniczne rejestracji - to tylko niektóre z czynników indywidualizujących nagrania . Nagrania dowodowe - nadsyłane do analiz fonoskopijnych przez prokuratury i sądy cechuje z reguły niska jakość . W wyniku niejawnej rejestracji, stosowania amatorskich urządzeń czy zużytych nośników na wypowiedzi dowodowe nakłada się szereg zakłóceń i zniekształceń , pogarszających percepcję słuchową.

4. FONOSKOPIA - DŹWIĘK  KOMPENDIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ W ZASOBACH INTERNETU

.Dlatego jednym z ważnych kierunków badań naukowych, kładących podwaliny pod rozwój ekspertyzy tonoskopijnej, była analiza sygnału mowy. Na tym polu wyrażnie zaznaczyła się działalność polskich naukowców; wśród nich pionierem był związany z Uniwersytetem im. A. Mickiewicza w Poznaniu Wiktor Jassem, który już od 1952 r. prowadził badania m.in. nad stopniem dyskryminacji mówców na podstawie częstotliwości formantowych13. Prace W. Jassema stały się przez następne lata podstawą badań dla specjalistów z całego świata z dziedziny przetwarzania sygnału mowy, w tym ekspertów fonoskopii (prace te cytowane są na przykład przez H. Holliena i Ph. Rose'a)14. W nieco póżniejszym okresie pojawiają się prace Wojciecha Majewskiego związanego z Politechniką Wrocławską , współpracującego z Oscarem Tosim - pionierem kryminalistycznej identyfikacji mówców w USA15. Pole badań W. Majewskiego było szerokie , koncentrował się on bowiem na analizie parametrów widmowych (innych niż częstotliwości formantowe, a dających się łatwiej wyekstrahować , co ma istotne znaczenie dla systemów automatycznych), takich jak widmo długoterminowe , częstotliwość przejść przez zero, częstotliwość tonu krtaniowego16.

5. FONOSKOPIA - DŹWIĘK  KOMPENDIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ W ZASOBACH INTERNETU

Eekspertyza fonoskopijna.Z dorobku naukowców wyrastała metodyka badań fonoskopijnych . Podstawowy zakres prowadzonych w Polsce badań fonoskopijnych składa się z trzech zagadnień , które zdefiniował Sąd Najwyższy. Taka trójetapowa opinia nazywana jest dzisiaj klasyczną ekspertyzą fonoskopijną. Składają się na nią: - spisanie treści nagrania, - badanie autentyczności zapisu magnetofonowego, - identyfikacja osób biorących udział w zdarzeniu. Spisanie treści rozmów.Treść utrwalonych rozmów jest ustalana na bazie wrażeń słuchowych, biegły słucha nagrania i spisuje zasłyszane frazy. Metoda audytywna wykorzystuje pre-dyspozycje narządu słuchu, którego doskonałość , związana z czułością ucha iudzkiego jako systemu mechanicznego, zdecydowanie przewyższa precyzję najlepszych współczesnych mikroukładów17. Podręcznik biologii podaje: "Ucho ludzkie jest narządem słuchu tak dalece efektywnym, że dalsza ewolucja jego wrażliwości na dźwięki byłaby bezcelowa, gdyż umożliwiałaby rejestrowanie dźwięków towarzyszących ruchom czą steczek powietrza, a to z kolei dostarczałoby męczących wrażeń w postaci stałego szumu, syku i brzęczenia" 18. Dotychczas nie powstał żaden techniczny wytwór człowieka, który mógłby zastąpić pracę narządu słuchu.

6. FONOSKOPIA - DŹWIĘK  KOMPENDIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ W ZASOBACH INTERNETU

.Podstawową cechą zdrowego układu słuchowego jest selektywność, czyli zdolność usłyszenia określonych dżwięków w obecności sygnałów niepożądanych - tzw. tła akustycznego. Słyszenie selektywne jest konsekwencją zdolności układu słuchowego do transformacji parametrów fizycznych dźwięku: intensywności w głośność oraz częstotliwości w wysokość. Selektywność częstotliwościowa jest ściśie związana z umiejęt nością rozróżniania poszczególnych częstotliwości (tzw. dyskryminacją częstotliwości) 19. Słuch jest zdolny wykrywać pewne skończone przyrosty, zarówno częstotliwości , jak i intensywności dźwięku . Jego wady, wrodzone lub nabyte, przejawiające się przede wszystkim przesuniętą dolną granicą słyszalności , są elementem ograniczającym efektywność pracy eksperta.Oprócz indywidualnych uwaru nkowań , w pracy eksperta bardzo istotny jest czynnik ś ro d owi sko wy. Profesjonalne pracownie fonoskopijne powinny b yć tak projektowane, aby przy ich tworzeniu uwzględn iano dwiepodstawowe właściwości ścian : pochłanianie przez nie dźwięku oraz i z ol acyj n o ś ć akustyczną, zwłaszcza źe zwykle mateńały dobrze pochłaniające słabo izolują dź więk i odwrotnie : ści ana stan owiąca bardzo dobry izolator moźe niemal zupełnie nie pochłaniać dźw ięku21. Izolację akustyczną stosuje się w celu zabezpieczenia wn ęt rz a przed przenikaniem niepoźądanych za kłóceń z zewnątrz , przy czym warunki akustyczne n a leźy tak kształto wać , aby poziom dźwię ku tła akustycznego był minimalny.

7. FONOSKOPIA - DŹWIĘK  KOMPENDIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ W ZASOBACH INTERNETU

.Kryteria oceny warunkówakustycznych pomieszczenia zawarto w Polskiej Normie22, zgodnie z którą w pomieszczeniach do pracy umysłowej wymagającej silnej koncentracji uwagi ekwiwalentny poziom dźwięku A nie powinien przekraczać 35 dB. Drugim czynnikiem istotnie wpływającym na efektywność pracy eksperta jest średnie pochłanianie dźwięku przez ściany i wyposaźenie pomieszczenia. Poprzez odpowiedni dobór materiałów zawieszanych na ścianie i suficie, kształtowana jest charakterystyka czasu pogłosu w zaleźności od częstotliwości. Czas pogłosu pomieszczeń ma ogromny wpływ na zrozumiałość mowy. Zbyt duźy czas pogłosu powoduje, źe dźwięki bezpośrednie i odbite interferują i zacierana jest ich wyrazistość. Z drugiej strony za krótki czas pogłosu, spowodowany zbyt dużym pochłanianiem, jest równieź niepoźądany, gdyź skutkuje m.in. koniecznością prowadzenia odsłuchu przy większym .wysterowaniu sygnału". Kolejnym składnikiemlaboratorium fonoskopijnego wpływającym na jakość ekspertyzy fonoskopijnej jest zestaw odsłuchowy, który powinien moźliwie wiernie reprodukować zapis dźwiękowy (gwarantuje to wyrównana charakterystyka częstotliwościowa) oraz przenosić sygnał w pełnym zakresie. Podczas rozmieszczania urządzeń głośnikowych naleźy kierować się ogólnymi zasadami: ustawienie powinno być takie, aby nie powstawały cienie akustyczne, głośniki nie powinny być kierowane na przegrody twarde, moc głośnika powinna być dobrana do kubatury oraz warunków akustycznych pomieszczenia.

8. FONOSKOPIA - DŹWIĘK  KOMPENDIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ W ZASOBACH INTERNETU

.Stereotypowo uwaźa się, źe odsłuch nagrań jest czynnością na tyie prostą, źe moźe być prowadzony wszędzie i przez kaźdego. Praktyka ekspertów tonoskopii pokazuje jednak, źe gorsze parametry stanowiska odsłuchowego wpływają na większą iiczbę błędnych skojarzeń w stenogramie. Stąd spisujący treść rozmów dowodowych stosują odpowiednie techniki pozwalające na uzyskanie moźliwie najwierniejszego przekładu rozmowy. Treść spisana w trakcie pierwszego odsłuchania nagrania dowodowego zwykle zawiera błędy, zmieniające sens poszczególnych wypowiedzi i rolę konkretnych osób w zarejestrowanym zdarzeniu. Całkowite uniknięcie błędów odsłuchu wydaje się wprawdzie niemoźliwe, jednak istnieją dwa podstawowe sposoby ich skorygowania w trakcie badań. Są to: kolejny odsłuch i odsłuch przez kolejnego eksperta. Technika kolejnych odsłuchów to podstawowa metoda zwiększania dokładności odtwarzania treści nagrania dowodowego. W polskiej praktyce fonoskopijnej wypracowano następujący schemat: pierwsze odsłuchanie całego materiału dowodowego jest prowadzone pod kątem wstępnego spisania treści nagrania; następnie biegły słucha ponownie całości materiałui uszczegóławia zwroty wątpliwe. Liczba powtórzeń odsłuchu jest kwestią indywidualną , zaleźną od predyspozycji psychofizycznej eksperta , jego doświadczenia w pracy z nagraniami, jak również od specyfiki nagrania. Wydaje się jednak, źe moźliwość ujawniania błędów przez stosowanie kolejnego odsłuchu jest ograniczona; nie istnieje bowiem prosta zaleźność: im więcej razy powtórzono odsłuch, tym treść jest wierniej spisana . Z kaźdym następnym odsłuchem rośnie rola sugestii spisaną treścią i maleje spostrzegawczość osoby odsłuchującej nagranie. Błędne skojarzenia są wynikiem zdolności rekonstrukcji szczątkowej informacji lingwistycznej, dokonywanej przez słuchacza posługującego się w tym celu zasobami pamięciowymi...

9. FONOSKOPIA - DŹWIĘK  KOMPENDIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ W ZASOBACH INTERNETU

.Biegły prowadzący spisanie treści na podstawie wielokrotnego odsłuchu wytwarza sobie pamięciowy obraz zdarzenia, przez co zwiększa swą podatność na autosugestie. Eliminacji błędnych skojarzeń słuźy weryfikacja odsłuchu przez innego eksperta, który dokonuje sprawdzenia spisanej treści nagrania dopiero w końcowym etapie tych badań, gdy pierwszy ekspert już przeprowadził kilkukrotny odsłuch. Na zagadnienie współpracy biegłych zwracał już uwagę S. Błasikiewicz: "(...) najlepsze rezultaty w rekonstrukcji treści szeptu i mowy intensywnie zakłóconej uzyskuje się w odsłuchu zespołowym"23 . Metoda zaproponowana przez Błasikiewicza odznaczała się duźą pracochłonnością, gdyź była opracowana dla biegłych dokonujących ręcznego zapisu spisanej treści: "Poszczególne osoby zapisują, niezaleźnie od siebie, odsłuchaną treść . Po zakończeniu analizy kolejnego fragmentu następuje konfrontacja poszczególnych wyników. W przypadku uzyskania różnych wyników odsłuchu, powtarza się analizę spornych fragmentów"24 Obecnie weryfikacja wyników odsłuchu przebiega znacznie sprawniej, dzięki wykorzystaniu komputerowego edytora tekstu. Konieczność przełoźenia na spisaną treść subtelnej gry intonacją, akcentowaniem, głośnością i tempem wypowiedzi, stosowaniem celowych pauz między pytaniem i odpowiedzią itp. znacznie zubaźa obraz odsłuchiwanej rzeczywistości. Środki takie, jak wykrzyknik, znak zapytania czy komentarz eksperta nie wystarczają do obiektywnego oddania złoźoności komunikacji słownej . Element subiektywnej oceny przez biegłego posłyszanych słów jest nieuchronny. Spisana treść jest więc tylko przybliźonym zapisem przebiegu wydarzeń. Dla uzyskania pełnego obrazu zarejestrowanego zdarzenia konieczne jest odsłuchanie nagrania dowodowego - nawet mimo dysponowania spisaną treścią przez prokuratora czy sędziego. Spisana treść rozmów jest logicznie powiązana z oceną autentyczności zapisu i identyfikacją rozmówców. Moźe być polem do wskazania prób ewentualnego montażu, umożliwia precyzyjne przypisanie konkretnym osobom poszczególnych wypowiedzi. Spełnia funkcję swoistego szkieletu, z którym nierozerwalnie łączą się wszelkie inne wyniki pracy biegłego z zakresu fonoskopii.

10. FONOSKOPIA - DŹWIĘK  KOMPENDIUM WIEDZY DOSTĘPNEJ W ZASOBACH INTERNETU

.Często zdarza się , że do badań fonoskopijnych trafiają nagrania zakłócone i zniekształcone. Poprawa ich jakości , przejawiająca się polepszeniem wyrazistości i zrozumiałości wypowiedzi dowodowych, może być niekiedy uzyskana w wyniku korekcji, polegającej na tłumieniu bądź wzmacnianiu poszczególnych częstotliwości2S Jednak oczekiwania organu procesowego - dysponenta nagrań, który liczy na spektakularne efekty takich zabiegów, nie zawsze możliwe są do spełnienia. Powszechne mniemanie o nieograniczonych możliwościach usuwania dżwięków niepożądanych kłóci się bowiem z podstawową zasadą fizyki, że dwie lub więcej fal może przebiegać ten sam obszar niezależnie od siebie (zasada superpozycji)26. Konsekwencją jest niemożność usunięcia sygnału zakłócającego bez utraty jakości w konkretnych częstotliwościach, w których została dokonana ingerencja. Występuje tu analogia do fotografii : obrazy z dalszego tła przy niewłaściwym ujęciu przesłonięte bliższymi obiektami są bezpowrotnie tracone. Diatego jeszcze przed podjęciem rejestracji należy zadbać o jak najlepszą jakość rejestrowanego sygnału i odrzucić stereotypowy pogląd, że wyposażenie pracowni fonoskopijnej jest tak zaawansowane technicznie, że pozwoli oczyścić zapis z zakłóceń.Nie należy jednak w ogóle odrzucać korekcji jako procesu, chociaż jej wartość w warunkach fonoskopijnych jest na ogół niewielka. Ponieważ o jej powodzeniu decyduje wrażenie słuchowe eksperta, tak więc zasadność przeprowadzenia korekcji należy pozostawić indywidualnej ocenie odtwarzającego nagranie. Warto przy tym przytoczyć pogląd S. Błasikiewicza, który podchodząc z ostrożnością do tego zagadnienia, tak pisał o zakłóceniach szumowych: ,,(...) całkowite wyeliminowanie zakłóceń szumowych - jednakże kosztem częściowego ubytku informacji - jest możliwe tylko wtedy, gdy występują one w wąskim paśmie na określonej częstotliwości. Dokonując korekcji częstotliwościowej, należy uwzględnić wyrazistość i zrozumiałość głosek polskich w różnych pasmach przenoszenia.W przeciwnym przypadku wystąpią nie tylko trudności w odsłuchu, lecz także może to doprowadzić do fałszywych skojarzeń (...)"27. Należy zatem podsumować, że stopień efektywności korekcji to cecha indywidualna nagrania, a jej efekty nie mogą być uogólniane na inne zapisy, nawet jeżeli zostały one utrwalone z wykorzystaniem analogicznego toru transmisji sygnału audio.